Genç Kalemler


Ölümsüz Canlı: Turritopsis Dohrnii


Sonsuza kadar yaşayan bir şey gerçekten olabilir mi? Evet olabilir. Karşınızda ölümsüz denizanası.

Turritopsis dohrnii türünün yetişkinleri diğer sıradan küçük denizanalarına benzer. Çan biçimli, şeffaf, yaklaşık 5 mm genişliğinde ve aşağı yukarı 80 püsküle sahip bir gövdesi vardır. İç kısmındaki kırmızı karın bölgesi yukarıdan bakıldığında haç şeklindedir.

Sölenterler Şubesinin her üyesi gibi Turritopsis dohrnii de tomurcuklanarak çoğalır ve hayatı polip evresi ve medusa evresi denilen iki temel evreden oluşur. Polip evresinde sölenterler hayvandan çok bir bitkiyi andırırlar. Kendilerini bir kök yada sap ile sabitleyip fiziksel olarak yer değiştirmeden yaşarlar. Turritopsis dohrniiler tutundukları yerden iğneleriyle planktonları bayıltır sonra da hem ağız hem de anüs olan organlarıyla içeri çekerler. Bu devrede hayvanlar tomurcuklanma ile eşeysiz olarak ürerler. Böylece tek bir sölenter aynısının kopyası olan iki sölentere ayrılmış olur. Daha sonra gelişim evrelerinin devamı ile birlikte bu canlılar Medusa Evresi´ne geçerler. Bu evrede vücutları daha tanıdık olan ´çan´ ya da ´şemsiye´ biçimini alır. Artık sabit bir yaşam sürmeyen sölenterler istedikleri gibi hareket ederler. İşte bu evredeki sölenterler artık eşeysiz olarak değil eşeyli olarak ürerler.

Denizanalarında hayat döngüsü polip olarak başlar, medusa evresinde devam eder, eşeyli üreyerek yavrular üretir ve ölür. Yavrular polip döneminden geçerek büyürler ve döngü bu şekilde normal bir hayvandaki gibi sürer. En sonunda fiziksel olarak yaşlanıp ölme olgusuna sahiptirler çünkü medusa evresine geçmiş bir denizanası için artık geri dönüş yoktur. Ölüm gelecektir. Turritopsis dohrnii´yi özel yapan şey ise geliştirdiği yeteneğin bırakın diğer denizanalarında olmasını yaşayan hiç bir canlıda görülmemesidir.

Yetişkin bir Turritopsis üreme sürecinden sonra ölmez. Sadece genç bir polip haline dönüşür. Dokunaçı içeri çekilir, gövdesi küçülür ve döngüyü yeniden başlatmak için okyanus tabanına çöker. Böylece organizma yeniden ´´genç´´leşir. Yani 80 yaşındaki dostumuz 20 yaşına tekrar geri döner.

Sukeleri ve semender, hücrelerinin geri dönüşümü sayesinde yeni uzuvlar kazanabilir ama başka hiçbir canlı ikinci bir çocukluk döneminin keyfini yeniden yaşayamaz. Laboratuarda incelenen bütün yetişkin Turritopsisler (hem erkek hem dişiler) bu değişimden geçer. Ayrıca bunu bir kez yapmazlar sonsuza kadar tekrarlarlar. Tabii ki eğer bu canlıya ateş ederseniz, üstüne basarsanız, herhangi bir hastalığa yakalanırsa veya başka hayvanlar tarafından yenilirse hayatta kalamaz. Ancak kendi hallerine bırakıldıklarında asla ölmezler. Henüz yeni keşfedildiği için örnekler tam olarak uzun süre inceleme altında tutulmadığından yaşlarını tam olarak bilemiyoruz. Ya da ne zaman evrilerek bu özelliğini kazandığı. Ancak şundan eminiz ki son yıllarda yuvaları olan Karayipler´den tüm okyanuslara yayıldılar. Bu yolculukları en çok gemilerin boşalttığı sintine sularıyla yaparlar.

Oldukça sıra dışı bir olay. Dünyadaki her canlı ölmeye programlıdır. Ölmeyen bir canlıyı nasıl bir gelecek bekliyor? Ve bu canlı insanın kaderini nasıl etkileyecek?

Kaynakça : evrimagacı.org sciencepub.net, the second book of general ignorance , jellyfish facts, new york times

 

Bedirhan TÜYSÜZ

Fatih Sultan Mehmet Anadolu Lisesi